SJ-05-0034 : Cara solat lelaki dan perempuan...

wa'alaikumussalam

Alhamdulillah. Kami akan cuba menjawab soalan sdr azfnd dengan kadar kemampuan yang ada, Insyaallah.

Apabila berbicara mengenai perbezaan diantara lelaki dan wanita, permasalahan ini boleh di bahagikan kepada 2:

a. Kaifiat menunaikan solat (dari Takbir al-Ihram sehingga salam, merangkumi amalan perkataan dan perbuatan/pergerakan).
b. Perkara-perkara yang berkait dengan ibadat solat (seperti Azan, Iqaamah, Saf wanita dsb).

Mengenai kaifiat solat, ada dikalangan sarjana berpendapat bahawa terdapat beberapa perbezaan diantara solat lelaki dan wanita, akan tetapi ulama' hadith mengatakan pandangan tersebut berdasarkan kepada beberapa riwayat yang dha'if. Ulama' hadith mengatakan bahawan bahawa hadith dha'if ini tidak boleh dijadikan sebagai dalil untuk menentukan perbezaan solat wanita. Berikut adalah beberapa contoh hadith-hadith yang digunakan :-

i. Riwayat dari 'Ata' ibn al-'Ajlaan, dari Abu Nadrah al-'Abdi, dari Abu Sa'ed al-Khudri sahabat Rasulullah saw, bahawa Nabi saw :

Ãäå ßÇä íÃãÑ ÇáÑÌÇá Ãä íÊÌÇÝæÇ Ýí ÓÌæÏåã ¡ æíÃãÑ ÇáäÓÇÁ íäÎÝÖä Ýí ÓÌæÏåä ¡ æßÇä íÃãÑ ÇáÑÌÇá Ãä íÝÑÔæÇ ÇáíÓÑì æíäÕÈæÇ Çáíãäí Ýí ÇáÊÔåÏ ¡ æíÃãÑ ÇáäÓÇÁ Ãä íÊÑÈÚä

"memerintahkan kaum lelaki meluaskan lengan tangan mereka ketika sujud, dan memerintahkan kaum wanita supaya menjaga (merapatkan) lengan mereka ketika mereka sujud, baginda memerintahkan kaum lelaki meluaskan kaki kiri dan meletakkan kaki kanan lurus semasa tashahud, dan memerintahkan kaum wanita duduk diatas kaki mereka" - [al-Baihaqi mengatakan hadith ini mungkar].

ii. Riwayat dari Abu Mutee' al-Hakam ibn Abdullah al-Balkhi, dari Umar ibn Dharr, dari Mujahid, dari Abdullah ibn Umar berkata : Rasulullah saw bersabda :

ÅÐÇ ÌáÓÊ ÇáãÑÃÉ Ýí ÇáÕáÇÉ æÖÚÊ ÝÎÐåÇ Úáì ÝÎÐåÇ ÇáÃÎÑì æÅÐÇ ÓÌÏÊ ÃáÕÞÊ ÈØäåÇ Ýí ÝÎÐíåÇ ßÃÓÊÑ ãÇ íßæä áåÇ æÅä Çááå ÊÚÇáì íäÙÑ ÅáíåÇ æíÞæá íÇ ãáÇÆßÊí ÃÔåÏßã Ãäí ÞÏ ÛÝÑÊ áåÇ

'"Apabila seorang wanita duduk, maka dia hendaklah meletakkan pehanya diantara kedua2nya, dan apabila sujud dia menekan perutnya terhadap pehanya, merapatkan dirinya didalam keadaan tertutup, kerana Allah swt melihatnya dan berkata :'Ya Malaikatku, Aku memanggil kamu agar kamu menyaksikan sesungguh aku telah mengampunkan dosanya'". - [Sunan al-Baihaqi al-Kubra, 2/222]. Hadith ini dikatakan dha'if kerana diriwayatkan oleh Abu Mutee' al-Balki. al-Bukhari nberkata bahawa beliau adalah dha'if dan al-Nasaa'i juga mengatakan dia adalah dha'if [Lisaan al-Mizaan, 2/334].

iii. Riwayat dari Yazid ibn Abi Habib, berkata bahawa Rasulullah melalui 2 orang wanita yang sedang bersolat, baginda bersabda :

ÅÐÇ ÓÌÏÊãÇ ÝÖãøóÇ ÈÚÖ ÇááÍã Åáì ÇáÃÑÖ º ÝÅä ÇáãÑÃÉ áíÓÊ Ýí Ðáß ßÇáÑÌá

"Apabila kamu sujud, tekankan daging (badan) kamu kebumi, kerana sesungguhnya wanita tidak sama seperti lelaki didalam itu" -[di riwayatkan oleh Abu Daud (al-Maraasiil, ms 118) dan al-Baihaqi, 2/223]. Hadith ini tarafnya mursal yang dikelaskan sebagai dha'if.
-----------------------

Komentar Ibn Utsaimin mengenai kenyataan bahawa wanita tidak harus meluaskan lengannya, itu merapatkan ketika sujud dan ketika sujud menakankan perut ke peha, beliau menjawab :-

1. Alasan ini tidak boleh ditegakkan lebih-lebih lagi Nabi saw bersabda dengan maksud umum kepada lelaki dan wanita dengan sabdanya : ÕáæÇ ßãÇ ÑÃíÊãæäí ÃÕáí "Solatlah sebagaimana kamu melihat aku bersolat".

2. Alasan ini juga tidak diperlukan kerana biasanya wanita bersolat dirumah, dan didalam keadaan ini tidak perlu mereka merapatkan anggota badan selagi mana tiada lelaki yang melihat mereka.

3. Dimasa takbir, wanita dibenarkan mengangkat tangan, mengangkat tangan kemungkinan besar akan membukanya lebih dari meluaskan lengan semasa sujud. Disamping itu juga mereka berkata mengangkat tangan itu sunnah, kerana prinsip asasnya merujuk kepada lelaki dan wanita sama didalam amalan perbuatan solat.

Pandangan yang rajih menurut al-Utsaimin ialah :-

Ãä ÇáãÑÃÉ ÊÕäÚ ßãÇ íÕäÚ ÇáÑÌÇá Ýí ßá ÔíÁ ÝÊÑÝÚ æÊÌÇÝí ¡ æÊãÏ ÇáÙåÑ Ýí ÍÇá ÇáÑßæÚ ¡ æÊÑÝÚ ÈØäåÇ Úä ÇáÝÎÐíä ¡ æÇáÝÎÐíä Úä ÇáÓÇÞíä Ýí ÍÇá ÇáÓÌæÏ ... æÊÝÊÑÔ Ýí ÇáÌáæÓ Èíä ÇáÓÌÏÊíä ¡ æÝí ÇáÊÔåÏ ÇáÃæá ¡ æÝí ÇáÊÔåÏ ÇáÃÎíÑ Ýí ÕáÇÉ áíÓ ÝíåÇ ÅáÇ ÊÔåÏ æÇÍÏ ¡ æÊÊæÑß Ýí ÇáÊÔåÏ ÇáÃÎíÑ Ýí ÇáËáÇËíÉ æÇáÑÈÇÚíÉ ..
ÅÐÇð áÇ íõÓÊËäì ãä åÐÇ ÔíÁ ÈÇáäÓÈÉ ááãÑÃÉ .

"Wanita hendak melakukan perkara yang sama dengan lelaki didalam solat, maka mereka hendaklah mengangkat tangan dan meluaskan tangan semasa sujud, menjadi belakang mereka selari semasa ruku', mengangkat perut mereka dari peha, dan peha mereka diangkat semasa sujud...mereka hendaklah duduk diatas kaki kiri, dan menjadikan kaki kanan menegak apabila duduk antara dua sujud, dan didalam tashahhud awal. Juga didalam tashahhud akhir, jika cuma terdapat satu tashahhud. Mereka hendaklah duduk mutawarrikan (kaki kiri dibumi, dan kaki kanan menegak) semasa Tashahhud akhir bagi solat yang mempunyai 3 atau 4 rakaat. Tidak ada pengecualian untuk wanita didalam perkara-perkara ini" - [Al-Sharh al-Mumti’, 3/304, 303]

Syeikh Nasyiruddin al-Albani didalam penutup kitab Sifat Solaat al-Nabi saw, menyatakan :

ßá ãÇ ÊÞÏã ãä ÕÝÉ ÕáÇÊå Õáì Çááå Úáíå æÓáã íÓÊæí Ýíå ÇáÑÌÇá æÇáäÓÇÁ ¡ æáã íÑÏ Ýí ÇáÓäÉ ãÇ íÞÊÖí ÇÓÊËäÇÁ ÇáäÓÇÁ ãä ÈÚÖ Ðáß ¡ Èá Åä Úãæã Þæáå Õáì Çááå Úáíå æÓáã " ÕáæÇ ßãÇ ÑÃíÊãæäí ÃÕáí " íÔãáåä¡ æåæ Þæá ÅÈÑÇåíã ÇáäÎÚí ÞÇá : ÊÝÚá ÇáãÑÃÉ Ýí ÇáÕáÇÉ ßãÇ íÝÚá ÇáÑÌá.

"Semua yang telah dinyatakan didalam sifat solatnya Nabi saw menunjukkan sama diantara lelaki dan wanita, tidak ada apa-apa didalam sunnah yang memberi pengecualian bagi wanita dari mana-mana bahagian tersebut, bahkan sesungguhnya makna umum sabda Nabi saw :'Solatlah sebagaimana kamu melihat aku bersolat' temasuklah kaum wanita. Pendapat Ibrahim al-Nakhai berkata : Perbuatan wanita didalam solat adalah sebagaimana perbuatan lelaki." -[Sifat Solaat al-Nabi saw, ms 189].
--------------

Namum demikian, ulama'-ulama' Mazhab mengatakan secara keseluruhan kaifiat solat memang tidak terdapat perbezaan, cuma Al-Hafiz Imam Al-Nawawi rh. menyebut bahawa Imam al-Syafie rh. ada mengatakan didalam al-Mukhtasar :

æáÇ ÝÑÞ Èíä ÇáÑÌÇá æ ÇáäÓÇÁ Ýí Úãá ÇáÕáÇÉ ÅáÇ Ãä ÇáãÑÃÉ íÓÊÍÈ áåÇ Ãä ÊÖã ÈÚÖåÇ Åáì ÈÚÖ æÃä ÊáÕÞ ÈØäåÇ ÈÝÎÐíåÇ Ýí ÇáÓÌæÏ ßÃÓÊÑ ãÇ Êßæä æÃÍÈ Ðáß áåÇ Ýí ÇáÑßæÚ æÝí ÌãíÚ ÇáÕáÇÉ .

"Tidak ada perbezaan diantara amalan solat lelaki dan wanita melainkan wanita mustahab baginya menjaga bahagian badannya berdekatan diantara sama yang lain, dan hendaklah menjadikan perut mereka menyentuhi pehanya semasa sujud. Ini lebih tertutup dan disukai, didalam ruku' dan juga keseluruhan solat"-[al-Majmu' 3/429].

Ibn Qudamah rh. juga menyebut :

Ãäøó ÇáãÑÃÉ ÊÌãÚ äÝÓåÇ Ýí ÇáÑßæÚ æÇáÓÌæÏ ÈÏáÇð ãä ÇáÊÌÇÝí … áÃäå ÃÓÊÑ áåÇ

"Sesungguhnya wanita hendaklah mendekatkan (anggota2nya) pada dirinya didalam ruku' dan sujud dan tidak meluaskan/melebarkannya...sesungguhnya ia lebi tertutup" [al-Mughni 2/258].

Bagi menutup perbincangan bab kaifiat solat ini, mari kita lihat komentar Syeikh Saleh al-Munajjid, seorang penceramah dan ulama' Saudi yang mengatakan bahawa :

æÚáì ÝÑÖ Ãä ÇáãÑÃÉ ÕáÊ Ýí ãßÇä ÚÇã ÞÏ íÔÇåÏåÇ Ýíå ÇáÑÌÇá ßÇáÍÑã Çáãßí ¡ Ãæ ÍÏíÞÉ ÚÇãÉ – ÅÐÇ ÇÍÊÇÌÊ – ÝÅäåÇ ÊÍÐÑ ãä ßá ÝÚá íÄÏí Åáì ÇáÇäßÔÇÝ ¡ æÊÍÊÇØ Ýí åÐå ÇáÍÇá ÈãÇ áÇ ÊÝÚáå ÚÇÏÉ .

"jika kita andaikan kaum wanita bersolat di tempat awam dimana lelaki mungkin melihatnya, sepertimana Masjid al-Haram, atau di Taman - Jika dia bersoalt disana, maka hendaklah mereka menjaga diri pada setiap perbuatan mereka yang boleh membawa kepada terbukanya sebahagian dari bahagian mereka, dan perlu mengambil perhatian yang lebih didalam kes ini"
-----------------------

Mengenai permasalahan yang berkaitan dengan solat wanita (bukan kaifiat solat), terdapat beberapa perbezaan yang dapat kita ringkaskan, diantaranya adalah :-

a. Wanita tidak dibenarkan Iqaamah atau melaungkan azan.
b. Solat jemaah tidak dituntut keatas kaum wanita.
c. Adalah lebih afdal wanita yang bersolat jemaah di imaami oleh kaum wanita.
d. Imam wanita berdiri ditengah-tengah saf pertama.
e. Saf wanita yang terakhir adalah lebih baik, apabila bersolat dengan jemaah lelaki.
f. Kaum lelaki menegur kesalahan Imam dengan menyebut "Subhanallah", sementara kaum wanita menepuk tangan (ada yang menyatakan tepuk dibelakang tangan).
g. Solat Jumaat tidak wajib bagi wanita.
h. Wanita tidak boleh menjadi Imam bagi kaum lelaki, dan keadaan saf makmum wanita adalah dibelakang kaum lelaki.

Kesimpulannya, kaifiat (cara atau sifat) solat wanita adalah sama sahaja dengan kaum lelaki menurut ulama' hadith, akan tetapi terdapat beberapa perbezaan dari segi hal-ehwal dipersekitaran solat, lebih-lebih lagi didalam solat berjemaah seperti yang disimpulkan diatas. WA.

wassalam.
==============
Rujukan :

1. Syeikh Salih al-Munajjid. ÕÝÉ ÕáÇÉ ÇáãÑÃÉ ßÕÝÉ ÕáÇÉ ÇáÑÌá. url : http://63.175.194.25/index.php?cs=prn&ln=ara&QR=9276&dgn=4&dgn=2

2. Syeikh Salih al-Munajjid. Differences between Men and Women in Prayer . Fatwa IslamOnline. url : http://www.islamonline.net/fatwa/english/FatwaDisplay.asp?hFatwaID=74672

3. Syeikh Nasyiruddin al-Albani. Sifat Solaat al-Nabi saw. cetakan ke bagi cetakan baru. Riyad : Maktabah al-Ma'aarif, 1996.

SJ-05-0034 : Cara solat lelaki dan perempuan...

Primary tabs

Privacy Policy for al-ahkam.net

Log Files

Cookies and Web Beacons

Google DoubleClick DART Cookie

Our Advertising Partners

Privacy Policies

Third Party Privacy Policies

Children's Information

Online Privacy Policy Only

Consent